Malignant melanoma - Хорт Меланомаhttps://en.wikipedia.org/wiki/Melanoma
Хорт Меланома (Malignant melanoma) нь меланоцит гэж нэрлэгддэг пигмент үүсгэдэг эсүүдээс үүсдэг арьсны хорт хавдрын нэг төрөл юм. Эмэгтэйчүүдэд ихэвчлэн хөл дээр, харин эрэгтэйчүүдэд ихэвчлэн нуруун дээр үүсдэг. Меланомын 25 % орчим нь невус (nevus)‑аас үүсдэг. Меланома үүсэхийг илтгэж болох невус дахь өөрчлөлтүүд нь хэмжээ ихсэх, жигд бус ирмэг, өнгө өөрчлөгдөх, шархан (ulceration) зэрэг орно.

Меланома үүсэх гол шалтгаан нь арьсны пигмент меланин (melanin) багатай, гэртээ цагаан арьстай хүн ам (lighter‑skinned populations)‑д хэт ягаан (UV) туяанд өртөх явдал юм. Хэт ягаан туяа нь нарнаас эсвэл хөндлөнгийн гэрэлтүүлгийн төхөөрөмжүүдээс (tanning devices) үүдэлтэй байж болно. Олон тооны невустай, гэр бүлийн түүхтэй, дархлаа султай хүмүүс меланома үүсэх эрсдэлтэй байдаг.

Нарны тос (sunscreen) хэрэглэх, хэт ягаан туяанаас зайлсхийх нь меланома үүсэхээс сэргийлнэ. Эмчилгээг ихэвчлэн мэс заслын аргаар арилгадаг. Бага зэрэг том хавдартай хүмүүст ойролцоох лимфийн (lymph node) тархалтыг (метастаз) шалгаж болно. Хэрэв метастаз гараагүй бол ихэнх хүмүүс эдгэрдэг. Меланома тархсан хүмүүсийн хувьд иммунотерапи (immunotherapy), биологийн эмчилгээ (biologic therapy), радиаци эмчилгээ (radiation therapy), хими эмчилгээ (chemotherapy) нь амьд үлдэх хугацааг сайжруулдаг. Эмчилгээ хийснээр АНУ‑д таван жилийн эсэн мэнд үлдэх хувь нь орон нутгийн өвчинтэй хүмүүсийн 99 %, лимфийн булчирхайд тархсан үед 65 %, алслагдсан (distant) метастазтай үед 25 % байдаг.

Меланома бол арьсны хорт хавдрын хамгийн аюултай төрөл юм. Австрали, Шинэ Зеландад меланома өвчлөл дэлхийд дээд зэрэгт ордог. Хойд Европ, Хойд Америкт меланома өндөр хувьтай байдаг. Меланома нь Ази, Африк, Латин Америкт бага тохиолддог. АНУ‑д эрэгтэйчүүдэд меланома нь эмэгтэйчүүдээс 1.6 дахин их тохиолддог.

○ Шинж тэмдэг, шинж тэмдэг
Меланома өвчний эхний шинж тэмдэг нь одоо байгаа невусын хэлбэр, өнгө өөрчлөгдөх явдал юм. Нодуляр (nodular) меланомын хувьд энэ нь арьсан дээр шинэ бөөгнөрөл (lump) үүсэх явдал юм. Меланома өвчний хожуу үе шатанд невус загатнах, шархан, цус алдах шинж тэмдэг илэрдэг.

[A‑Asymmetry] Хэлбэрийн тэгш бус байдал
[B‑Borders] Хил (ирмэг ба булантай жигд бус)
[C‑Color] Өнгө (олон ба жигд бус)
[D‑Diameter] Диаметр (6 мм‑ээс их ≈0.24 инч ≈ харандаа баллуурын хэмжээтэй)
[E‑Evolving] Цаг хугацаа өнгөрөх тусам хөгжих

cf) Seborrheic keratosis (seborrheic keratosis) нь ABCD‑ийн зарим эсвэл бүх шалгуурыг хангаж, хуурамч дохиолол үүсгэдэг.

Эрт меланома метастаз боломжтой боловч харьцангуй ховор байдаг; эрт оношлогдсон меланома нь тавны нэгээс бага нь метастаз болдог. Меланома нь метастазын өвчтөнүүдэд тархины метастаз түгээмэл байдаг. Метастазын меланома нь элэг (liver), яс, хэвлий (abdomen), алслагдсан лимфийн булчирхайд тархдаг.

○ Оношлогоо
Тухайн газар нутгийг харах нь меланома сэжиглэх хамгийн түгээмэл арга юм. Тогтмол бус өнгө, хэлбэрийн невусийг ихэвчлэн меланома өвчний нэр дэвшигч гэж үздэг.
Эмч нар ихэвчлэн бүх мэнгэ, түүний дотор 6 мм‑ээс бага диаметртэй мэнгэ шалгадаг. Мэргэшсэн мэргэжилтнүүдийн хэрэглэж байгаа тохиолдолд дерматоскоп нь дан нүдийг ашиглахаас илүүтэйгээр хорт хавдрын эмгэгийг тодорхойлоход тустай байдаг. Оношлогоо нь хорт хавдрын шинж тэмдэг бүхий арьсны аливаа гэмтлийн биопси юм.

○ Эмчилгээ
#Mohs surgery

Таны эмч, ялангуяа мэс заслын аргаар арилгах боломжгүй меланома 3 эсвэл 4‑р үе шаттай бол иммунотерапи (immunotherapy) хийхийг зөвлөж болно.
#Ipilimumab [Yervoy]
#Pembrolizumab [Keytruda]
#Nivolumab [Opdivo]
☆ Германаас гаргасан 2022 оны Stiftung Warentest-ийн үр дүнгээс үзэхэд ModelDerm-ийн хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж нь төлбөртэй телемедицинийн зөвлөгөө авахаас арай доогуур байв.
  • Ойролцоогоор 2,5 см (1 инч) х 1,5 см (0,6 инч) хэмжээтэй меланома
  • Хортой меланома - баруун дунд гуя. Seborrheic кератозыг ялгах оношлогоо гэж үзэж болно.
  • Malignant Melanoma in situ ― Урд талын мөр. Гэмтлийн хэлбэр нь тэгш бус боловч жигд өнгөөр ​​тодорхойлогддог. Азичуудын хувьд эдгээр гэмтэл нь ихэвчлэн хоргүй лентиго хэлбэрээр илэрдэг боловч барууны хүн амд биопси хийх шаардлагатай байдаг.
  • Хортой меланома ― Нурууны гэмтэл. Азичуудын хувьд энэ нь ихэвчлэн лентиго гэж оношлогддог бол барууныханд биопси хийх ёстой.
  • Том acral lentiginous melanoma ― Азичуудын далдуу болон улны acral melanoma нь элбэг байдаг бол барууныхны хувьд наранд ил гарсан хэсэгт меланома их тохиолддог.
  • Үсрэлтийн эргэн тойронд зөөлөн хар хавтан (black plaque) байгаа нь акрал меланома (acral melanoma)-д нийтлэг илэрдэг.
  • Хумсны гаднах хумсны матрицын хэсэгт орсон хар толбо нь меланома (melanoma) байгааг илтгэнэ.
  • Amelanotic melanoma хадаасны доор байх нь ховор тохиолддог. Хумсны хэвийн бус гажигтай их насны хүмүүсийн хувьд меланома болон сквамас целлюлийн хорт хавдар (squamous cell carcinoma) аль алиныг нь шалгахын тулд биопси хийж болно.
  • нодуляр меланома (Nodular melanoma)
  • Amelanotic Melanoma ― Гуяны арын хэсэг. Цайвар арьстай хүмүүс ихэвчлэн lightly pigmented or amelanotic melanomas гэмтэлтэй байдаг. Энэ тохиолдолд амархан ажиглагдах өнгөний өөрчлөлт, өөрчлөлтийг харуулдаггүй.
  • Хуйх ― Азичуудын хувьд ийм тохиолдлууд ихэвчлэн хоргүй лентиго (меланома биш) гэж оношлогддог. Гэсэн хэдий ч барууны популяциудад наранд ил гарсан хэсэгт том пигмент бүхий толбо нь биопси хийх шаардлагатай байдаг.
  • Хортой меланома - шуу. Гэмтэл нь тэгш бус хэлбэр, жигд бус хилтэй байдаг.
  • Malignant Melanoma in situ ― Гар.
  • Дунд нурууны хорт хавдар. Шархалсан толбо байгаа нь меланома эсвэл суурь эсийн хорт хавдар байгааг илтгэнэ.
  • Хөл дээрх меланома. Тэгш бус хэлбэр, өнгө, дагалддаг үрэвсэл нь меланома байгааг илтгэнэ.
  • Акрал хорт хавдар (Acral melanoma) – Азийн хумс оролцоо.
  • Энэ тохиолдол нь меланома гэж оношлогдсон ч харааны үр дүн нь хадаасны гематомтой илүү төстэй юм. Хумсны гематом (хоргүй) ихэвчлэн гадагшлагдах үед нэгээс хоёр сарын дотор алга болдог. Тиймээс хэрэв гэмтэл удаан хугацаагаар үргэлжилбэл меланома сэжиглэж, биопси хийх шаардлагатай.
  • Амеланотик нодуляр меланома (Amelanotic nodular melanoma)
References Malignant Melanoma 29262210 
NIH
Меланома нь меланоцитууд хорт хавдар үүсэх үед үүсдэг хавдрын нэг төрөл юм. Меланоцитууд нь мэдрэлийн эсээс үүсдэг. Энэ нь меланома нь зөвхөн арьсан дээр төдийгүй ходоод гэдэсний зам, тархи зэрэг мэдрэлийн эсийн эсүүд дамждаг бусад газарт ч үүсч болно гэсэн үг юм. Меланома 0-р үе шаттай өвчтөнүүдийн таван жилийн эсэн мэнд амьдрах хувь 97% байдаг бол IV үе шаттай өвчтөнүүдэд ердөө 10% байдаг.
A melanoma is a tumor produced by the malignant transformation of melanocytes. Melanocytes are derived from the neural crest; consequently, melanomas, although they usually occur on the skin, can arise in other locations where neural crest cells migrate, such as the gastrointestinal tract and brain. The five-year relative survival rate for patients with stage 0 melanoma is 97%, compared with about 10% for those with stage IV disease.
 European consensus-based interdisciplinary guideline for melanoma. Part 1: Diagnostics: Update 2022 35570085
Cutaneous melanoma (CM) арьсны хорт хавдрын нас баралтын 90%-ийг хариуцдаг маш аюултай арьсны хавдар юм. Үүнийг шийдвэрлэхийн тулд the European Dermatology Forum (EDF) , the European Association of Dermato-Oncology (EADO) , and the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) -ийн мэргэжилтнүүд хамтран ажилласан.
Cutaneous melanoma (CM) is a highly dangerous type of skin tumor, responsible for 90% of skin cancer deaths. To address this, experts from the European Dermatology Forum (EDF), the European Association of Dermato-Oncology (EADO), and the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) had collaborated.
 Immunotherapy in the Treatment of Metastatic Melanoma: Current Knowledge and Future Directions 32671117 
NIH
Арьсны хорт хавдрын нэг төрөл болох меланома (malignant melanoma) нь дархлааны системтэй нягт холбоотой гэдгээрээ ялгардаг. Энэ нь дархлаа султай хүмүүст ихсэх, анхны хавдрын аль алинд нь дархлааны эсүүд байгаа болон биеийн бусад хэсэгт тархах, дархлааны систем нь меланома эсүүдэд агуулагдах зарим антиген (antigen) таньж чаддаг зэргээс тодорхой харагдаж байна. Хамгийн чухал нь дархлааг сайжруулдаг эмчилгээ нь меланоматай тэмцэхэд эерэг нөлөө үзүүлжээ. Дэвшилтэт меланома өвчнийг эмчлэхэд дархлаа сайжруулах эмчилгээг ашиглах нь харьцангуй сүүлийн үеийн хөгжил боловч сүүлийн үеийн судалгаагаар эдгээр эмчилгээг хими эмчилгээ, туяа эмчилгээ эсвэл зорилтот молекулын эмчилгээтэй хослуулах нь үр дүнг мэдэгдэхүйц сайжруулж болохыг харуулж байна. Гэсэн хэдий ч ийм дархлаа эмчилгээ нь янз бүрийн эрхтнүүдэд нөлөөлдөг дархлаатай холбоотой олон тооны гаж нөлөөг өдөөж болох бөгөөд энэ нь түүний хэрэглээг хязгаарлаж болзошгүй юм. Цаашид ахисан түвшний меланома эмчлэх ирээдүйн хандлагад PD-1 гэх мэт тодорхой дархлааны хяналтын цэгүүдэд чиглэсэн эмчилгээ эсвэл BRAF, MEK зэрэг молекулын тодорхой замд саад учруулдаг эмүүд багтаж болно.
Melanoma is one of the most immunologic malignancies based on its higher prevalence in immune-compromised patients, the evidence of brisk lymphocytic infiltrates in both primary tumors and metastases, the documented recognition of melanoma antigens by tumor-infiltrating T lymphocytes and, most important, evidence that melanoma responds to immunotherapy. The use of immunotherapy in the treatment of metastatic melanoma is a relatively late discovery for this malignancy. Recent studies have shown a significantly higher success rate with combination of immunotherapy and chemotherapy, radiotherapy, or targeted molecular therapy. Immunotherapy is associated to a panel of dysimmune toxicities called immune-related adverse events that can affect one or more organs and may limit its use. Future directions in the treatment of metastatic melanoma include immunotherapy with anti-PD1 antibodies or targeted therapy with BRAF and MEK inhibitors.